Την τελευταία 30ετία, η χώρα μας διάγει ένα πολιτειακό βίο προοδευτικά αυξανόμενης σταθερότητας.
Σκοπός αυτού του θέματος είναι να συζητήσουμε τις πολιτειακές και πολιτικές διακυμάνσεις που σημειώθηκαν από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (1944-45), μέχρι τη μεταπολίτευση (1974).
Πώς ήταν τα πράγματα στον εμφύλιο και πώς εξελίχθηκε το κατοπινό θεσμικό πλαίσιο, όπου το παρακράτος απέκτησε σταδιακά δύναμη, και μεταλλάχθηκε πραξικοπηματικά σε δικτατορία, 'αντιστάσεως μη ούσης';
Ποιές ήταν οι ευθύνες του λαού;
Ποιός ο ρόλος του ξένου παράγοντα;
Πρόκειται για μια οδυνηρή περίοδο, από τις πολλές που έζησε αυτός ο τόπος, που καλύπτει 30 χρόνια.
Είναι ένα θέμα, που μπορεί να πυροδοτήσει την καθιερωμένη διαμάχη μεταξύ αριστεράς-δεξιάς, αλλά το ζητούμενο είναι να γίνει μια νηφάλια συζήτηση χωρίς υπερβολές και ύβρεις.
Την τελευταία 30ετία, η χώρα μας διάγει ένα πολιτειακό βίο προοδευτικά αυξανόμενης σταθερότητας.
Σκοπός αυτού του θέματος είναι να συζητήσουμε τις πολιτειακές και πολιτικές διακυμάνσεις που σημειώθηκαν από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (1944-45), μέχρι τη μεταπολίτευση (1974).
Πώς ήταν τα πράγματα στον εμφύλιο και πώς εξελίχθηκε το κατοπινό θεσμικό πλαίσιο, όπου το παρακράτος απέκτησε σταδιακά δύναμη, και μεταλλάχθηκε πραξικοπηματικά σε δικτατορία, 'αντιστάσεως μη ούσης';
Ποιές ήταν οι ευθύνες του λαού;
Ποιός ο ρόλος του ξένου παράγοντα;
Πρόκειται για μια οδυνηρή περίοδο, από τις πολλές που έζησε αυτός ο τόπος, που καλύπτει 30 χρόνια.
Είναι ένα θέμα, που μπορεί να πυροδοτήσει την καθιερωμένη διαμάχη μεταξύ αριστεράς-δεξιάς, αλλά το ζητούμενο είναι να γίνει μια νηφάλια συζήτηση χωρίς υπερβολές και ύβρεις.
Την τελευταία 30ετία, η χώρα μας διάγει ένα πολιτειακό βίο προοδευτικά αυξανόμενης σταθερότητας.
Σκοπός αυτού του θέματος είναι να συζητήσουμε τις πολιτειακές και πολιτικές διακυμάνσεις που σημειώθηκαν από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (1944-45), μέχρι τη μεταπολίτευση (1974).
Πώς ήταν τα πράγματα στον εμφύλιο και πώς εξελίχθηκε το κατοπινό θεσμικό πλαίσιο, όπου το παρακράτος απέκτησε σταδιακά δύναμη, και μεταλλάχθηκε πραξικοπηματικά σε δικτατορία, 'αντιστάσεως μη ούσης';
Ποιές ήταν οι ευθύνες του λαού;
Ποιός ο ρόλος του ξένου παράγοντα;
Πρόκειται για μια οδυνηρή περίοδο, από τις πολλές που έζησε αυτός ο τόπος, που καλύπτει 30 χρόνια.
Είναι ένα θέμα, που μπορεί να πυροδοτήσει την καθιερωμένη διαμάχη μεταξύ αριστεράς-δεξιάς, αλλά το ζητούμενο είναι να γίνει μια νηφάλια συζήτηση χωρίς υπερβολές και ύβρεις.
Ωραίο θέμα άνοιξες Pai Mei!
Παρακαλώ ΟΛΟΥΣ, να σεβαστούν αυτό:
Ο χρήστης Pai Mei έγραψε:
το ζητούμενο είναι να γίνει μια νηφάλια συζήτηση χωρίς υπερβολές και ύβρεις.
Άγγελε, νηφαλιότητα ως προς το ζήτημα του Εμφυλίου δεν έχει υπάρξει ακόμη καλά - καλά ούτε μεταξύ των (Ελλήνων ΚΑΙ ξένων) ιστορικών επιστημόνων, οπότε εκτιμώ πολύ το ενδιαφέρον σου και σε συγχαίρω γι΄αυτό, αλλά μάλλον θα απογοητευθείς από τέτοια συζήτηση σε διαδικτυακό φόρουμ.
Απλώς να επισημάνω ότι η καλύτερη κατανόηση του Εμφυλιου απαιτεί γνώση της προέλευσης και του ρόλου της μοναρχίας στην Ελλάδα, κατανόηση των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων, γνώση της προέλευσης, στελέχωσης και ρόλου του ΚΚΕ από της ιδρύσεώς του, και αντίληψη των πολιτικών 'διακυβευμάτων' της εποχής της Κατοχής. Πρέπει επομένως να πάει κανείς αρκετά πιο πίσω από τον Οκτώβριο του 43, οπότε και αρχίζει ουσιαστικά ο εμφύλιος, με την απόπειρα διάλυσης από τον ΕΛΑΣ της δεύτερης σημαντικότερης αντιστασιακής οργάνωσης, του ΕΔΕΣ.
Ως 'δωράκι' για το ποστ σου, σου προτείνω μία ενδιαφέρουσα ιστορική μονογραφία του Κομνηνού Πυρομάγλου, ήρωα του ΄19-΄22, στενου συνεργάτη του στρατηγού Πλαστήρα, ιδρυτή και υπαρχηγού του ΕΔΕΣ επί κατοχής, και πολιτευτή της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς το '58! Τιτλοφορείται 'Ο Δούρειος Ίππος - Η εθνική και πολιτική κρίση κατά την Κατοχή' και περιέχει καίριες πληροφορίες και κρίσεις, από την ιδεολογική σκοπιά της πάλαι ποτέ βενιζελικής 'Δημοκρατικής Παράταξης', που βρέθηκε 'στη μέση' τα τραγικά εκείνα χρόνια.
Ο χρήστης Pai Mei έγραψε:
Ποιός ο ρόλος του ξένου παράγοντα;
Σημαντικός και καταστροφικός.
Ενας εμφύλιος παντως δεν μπορεί να εξηγηθεί με λογικά επιχειρήματα.
Εγω τουλάχιστον αδυνατω να κατανοήσω την προθυμία με την οποιο ενας λαος αλληλοσφάζεται.
Ο χρήστης Coyot έγραψε:
Άγγελε, νηφαλιότητα ως προς το ζήτημα του Εμφυλίου δεν έχει υπάρξει ακόμη καλά - καλά ούτε μεταξύ των (Ελλήνων ΚΑΙ ξένων) ιστορικών επιστημόνων, οπότε εκτιμώ πολύ το ενδιαφέρον σου και σε συγχαίρω γι΄αυτό, αλλά μάλλον θα απογοητευθείς από τέτοια συζήτηση σε διαδικτυακό φόρουμ.Απλώς να επισημάνω ότι η καλύτερη κατανόηση του Εμφυλιου απαιτεί γνώση της προέλευσης και του ρόλου της μοναρχίας στην Ελλάδα, κατανόηση των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων, γνώση της προέλευσης, στελέχωσης και ρόλου του ΚΚΕ από της ιδρύσεώς του, και αντίληψη των πολιτικών 'διακυβευμάτων' της εποχής της Κατοχής. Πρέπει επομένως να πάει κανείς αρκετά πιο πίσω από τον Οκτώβριο του 43, οπότε και αρχίζει ουσιαστικά ο εμφύλιος, με την απόπειρα διάλυσης από τον ΕΛΑΣ της δεύτερης σημαντικότερης αντιστασιακής οργάνωσης, του ΕΔΕΣ.
Ως 'δωράκι' για το ποστ σου, σου προτείνω μία ενδιαφέρουσα ιστορική μονογραφία του Κομνηνού Πυρομάγλου, ήρωα του ΄19-΄22, στενου συνεργάτη του στρατηγού Πλαστήρα, ιδρυτή και υπαρχηγού του ΕΔΕΣ επί κατοχής, και πολιτευτή της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς το '58! Τιτλοφορείται 'Ο Δούρειος Ίππος - Η εθνική και πολιτική κρίση κατά την Κατοχή' και περιέχει καίριες πληροφορίες και κρίσεις, από την ιδεολογική σκοπιά της πάλαι ποτέ βενιζελικής 'Δημοκρατικής Παράταξης', που βρέθηκε 'στη μέση' τα τραγικά εκείνα χρόνια.
Σε ευχαριστώ Νίκο για την βιβλιογραφική παραπομπή. Θα το κοιτάξω.
Ένα από τα παράδοξα της τριακονταετίας (δική μου η οριοθέτηση της περιόδου) είναι ο στιγματισμός κατά τη διάρκεια του καθεστώτος των συντ/ρχών, πολιτών μη αριστερών, ως 'συνοδοιπόρων', υπόπτων και τελικά εχθρών της πατρίδας.
Απλοί φιλελεύθεροι πολίτες είχαν μετατραπεί από τους καθεστωτικούς σε 'κομμουνιστές' ή 'κομμουνίζοντες', με τον αυτόματο χαρακτηρισμό του 'εθνικά υπόπτου'.
Το παράδοξο ποιό είναι; Ότι, πολλοί από αυτούς (τους στιγματισμένους), κατά τη διάρκεια της εθνικής αντίστασης είχαν εναντιωθεί και αγωνιστεί εναντίον του γερμανικού ναζισμού και του ιταλικού φασισμού, ενώ ορισμένοι εκ των διωκτών τους είχαν συνεργαστεί με τον κατακτητή.
Εδώ γυρνάμε πίσω στο 1944, Λευκάδα, όπου το ακόλουθο περιστατικό:στην αποχώρηση ενός τάγματος του γερμανικού στρατού κατοχής από το νησί, οι οπλαρχηγοί, υπό τη σκέπη του ΕΔΕΣ και του Ζέρβα, αυτοί που είχαν καταληστέψει το νησί, βιάσει και φονεύσει τους κατοίκους του, και διαπράξει μερικά από τα πιο στυγερά εγκλήματα, ευόδωναν τώρα τους Γερμανούς πανηγυρικά! 'Ακούστηκαν μέχρι και αποχαιρετιστήριες τουφεκιές στον άερα.'
Σε ορισμένες περιπτώσεις τα εγκλήματα τους κατά των Ελλήνων ήταν τόσο βάναυσα, που είχαν προκαλέσει την οργή και την τιμωρία των ίδιων των Γερμανών, οι οποίοι ένιωσαν αποτροπιασμένοι.
Δεν πιστεύω ότι μπορεί να γίνει ήπια συζήτηση σε μια χώρα στην οποία:
'Εδώ γυρνάμε πίσω στο 1944, Λευκάδα, όπου το ακόλουθο περιστατικό:στην αποχώρηση ενός τάγματος του γερμανικού στρατού κατοχής από το νησί, οι [i][i]οπλαρχηγοί, υπό τη σκέπη του ΕΔΕΣ και του Ζέρβα, αυτοί που είχαν καταληστέψει το νησί, βιάσει και φονεύσει τους κατοίκους του, και διαπράξει μερικά από τα πιο στυγερά εγκλήματα, ευόδωναν τώρα τους Γερμανούς πανηγυρικά[/i]! 'Ακούστηκαν μέχρι και αποχαιρετιστήριες τουφεκιές στον άερα.' [/i]'
Aυτό που το διάβασες βρε Άγγελε;[/u]
Η Ιστορία έχει παραποιηθεί τόσο, που είναι τρομακτικά δύσκολο κάποιος να μάθει την αλήθεια.
Θέλει ανοιχτό μυαλό και πολλή μελέτη.
Θα πρότεινα, όσοι από εμάς έχουμε γνωστό, φίλο, πατέρα παππού, θείο και δεν ξέρω τι άλλο που να πήρε μέρος από οποιαδήποτε πλευρά, να γράψουμε διηγήσεις, ιστορίες, απόψεις από πρώτο χέρι. Ας είναι κι αντικρουόμενες.
Ας μην κάνουμε τους γνώστες, έτσι, για αλλαγή.
Ο χρήστης Coyot έγραψε:
'Εδώ γυρνάμε πίσω στο 1944, Λευκάδα, όπου το ακόλουθο περιστατικό:στην αποχώρηση ενός τάγματος του γερμανικού στρατού κατοχής από το νησί, οι [i][i]οπλαρχηγοί, υπό τη σκέπη του ΕΔΕΣ και του Ζέρβα, αυτοί που είχαν καταληστέψει το νησί, βιάσει και φονεύσει τους κατοίκους του, και διαπράξει μερικά από τα πιο στυγερά εγκλήματα, ευόδωναν τώρα τους Γερμανούς πανηγυρικά[/i]! 'Ακούστηκαν μέχρι και αποχαιρετιστήριες τουφεκιές στον άερα.' [/i]'Aυτό που το διάβασες βρε Άγγελε;[/u]
Για τους πανηγυρισμούς:
βλ. Μαραγκού, Η Λευκάδα στη Δίνη της Κατοχής και του Εμφυλίου
επίσης, Κουτσαύτης, Ανέκδοτο χειρόγραφο:
'*Το αίσχος των εθνοπροδοτών έφθασε μέχρι του σημείου να κατευοδώσουν τους Γερμανούς στην παραλία της Λευκάδας, να ρίξουν αποχαιρετιστήριες τουφεκιές και να είναι κατασυγκινημένοι. Γυρίζοντας από την παραλία στην Κεντρική πλατεία της πόλης σήκωσαν την ελληνική σημαία *(...)'
Απλά πράγματα: εγκλήματα διαπράχθηκαν ΚΑΙ από τις δύο 'πλευρές' και είναι κρίμα που υπέφεραν απλοί άνθρωποι/ο απλός λαός(απ'την μ@λ@κία των προηγούμενων) ως αποτέλεσμα.
Για ένα ζωντανό ακόμα απομεινάρι του 'εμφυλίου' δεν μιλάει κανένας - ταμπού;
Ποιό ήταν το τότε κράτος της Μακεδονίας (υπό ίδρυση) και ποιά θα ήταν η πρωτεύουσά του; Αυτοί που το υποστήριζαν τότε τι λένε σήμερα για τη FYROM;
Ο χρήστης ililias έγραψε:
Η Ιστορία έχει παραποιηθεί τόσο, που είναι τρομακτικά δύσκολο κάποιος να μάθει την αλήθεια.
Θέλει ανοιχτό μυαλό και πολλή μελέτη.
Θα πρότεινα, όσοι από εμάς έχουμε γνωστό, φίλο, πατέρα παππού, θείο και δεν ξέρω τι άλλο που να πήρε μέρος από οποιαδήποτε πλευρά, να γράψουμε διηγήσεις, ιστορίες, απόψεις από πρώτο χέρι. Ας είναι κι αντικρουόμενες.
Ας μην κάνουμε τους γνώστες, έτσι, για αλλαγή.
Και νομιζεις θα ακουσουμε τιποτα ξεκαθαρισμενο;
Ο πατερας μου ελεγε οτι αν δεν εφευγε απο το χωριο του θα γινονατε ειτε χιτης ειτε ελασιτης. Και σαν πιτσιρικας στα 16-17 δεν ηθελε τιποτα την εκανε στην Αθηνα. Τελικα νομιζεις μπορουσε κανεις να μεινει ανεξαρτητος; Με τιποτα.
Δεν ειναι τιποτα το διαφορετικο απο οτι συνεβη και συμβαινει και σημερα σε διαφορες χωρες. Παντα υπαρχουν επιρροες απο καποια αλλη/γειτονα χωρα η οχι. Το ιδιο γινοταν και θα γινεται.
Νικος
Δεν είναι πάντα όλα απλά.
Γνωστός που πέρασε τα καλύτερά του χρόνια στον πόλεμο, τσαντίζεται κάθε φορά που ακούει για 'εμφύλιο'. Δεν ήταν εμφύλιος, λέει. Οι αιχμάλωτοι που έπιαναν, δεν μιλούσαν Ελληνικά. Κάποιες γριές που πήγαιναν να πάρουν φαγητό και τους φύτευαν νάρκες, το ίδιο. Νεκροί 'εχθροί' είχαν ονόματα όχι Ελληνικά και χαρτιά (όσα βρήκαν) επίσης. Οι 'αντάρτες', λέει, επιχειρούσαν από τρίτες χώρες. Περνούσαν τα σύνορα, χτυπούσαν και επέστρεφαν. Δεν πολεμούσαμε Έλληνες, λέει.
Τώρα, βέβαια, μπορεί να κάνει και λάθος.
ενδιαφερον στοιχειο αυτο
Ο χρήστης ililias έγραψε:
Δεν είναι πάντα όλα απλά.
Γνωστός που πέρασε τα καλύτερά του χρόνια στον πόλεμο, τσαντίζεται κάθε φορά που ακούει για 'εμφύλιο'. Δεν ήταν εμφύλιος, λέει. Οι αιχμάλωτοι που έπιαναν, δεν μιλούσαν Ελληνικά. Κάποιες γριές που πήγαιναν να πάρουν φαγητό και τους φύτευαν νάρκες, το ίδιο. Νεκροί 'εχθροί' είχαν ονόματα όχι Ελληνικά και χαρτιά (όσα βρήκαν) επίσης. Οι 'αντάρτες', λέει, επιχειρούσαν από τρίτες χώρες. Περνούσαν τα σύνορα, χτυπούσαν και επέστρεφαν. Δεν πολεμούσαμε Έλληνες, λέει.
Τώρα, βέβαια, μπορεί να κάνει και λάθος.
Αυτό μου το είπαν και δικοί μου παππούδες (είμαι από ανατολ. Μακεδονία). Ο 'εμφύλιος' είχε άλλο σκοπό....η Βουλγαρία ας πούμε ήταν πίσω από την παροχή ασύλου σε αυτούς τους αντάρτες. Τι λέτε να είχε σκοπό;
Επίσης τα έκτροπα που μου περιέγραψαν τα οποία έκαναν αυτοί οι και καλά έλληνες αντάρτες ήταν φοβερά. ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΕΛΛΗΝΕΣ αυτοί!
Για αυτό το μίσος για τους κουμμουνιστές μετά ήταν μεγάλο...η επαρχία (κυρίως Β. Ελλάδα) υπέφεραν πολύ!
Έλληνες ήταν σχεδόν όλοι αλλά επίσης ήταν εθνικόφρονες οι Έλληνες κομμουνιστές. Δεν ήξεραν τότε τι παιχνίδι παιζόταν εναντίον της Ελλάδας, τους ξεγέλασαν - τζάμπα σκοτώθηκαν τόσοι άνθρωποι. Αυτά είναι περασμένα - ξεχασμένα, καλύτερα να μη τα θυμάται κανείς.
Το θέμα είναι σήμερα τι γνώμη εξακολουθεί να έχει το ΚΚΕ για την Ελληνικότητα της Μακεδονίας, το κράτος της Μακεδονίας που ήθελε να ιδρυθεί και τη πρωτεύουσά του, τη σημερινή αξίωση της FYROM για το όνομα Μακεδονία και το Σύνταγμά τους. Εγώ δεν άκουσα ποτέ το ΚΚΕ ξεκάθαρα να αποκηρύττει τη δημιουργία του κράτους της Μακεδονίας ως αισχρής και ανθελληνικής ιδέας.
Αυτό που φαίνεται να αγνοούσαν και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές του εμφυλίου ήταν ότι αμέσως μετά τη νίκη των Συμμαχών επί του Άξονα, Τσόρτσιλ και Στάλιν κατά τον πιο κύνικο τρόπο μοίραζαν τις δυναμείς επιρροής Βρετανίας και Ε.Σ.Σ.Δ, στα συμμαχικά κράτη:
Έβγαλε ο Τσόρτσιλ ένα χαρτάκι και άρχισε πρόχειρα να σημειώνει τα ποσοστά επιρροής επί τοις εκατό. Για την Ελλάδα καθόρισε 90% βρετανική επιρροή και 10% σοβιετική. Ο Στάλιν συμφώνησε. Ο μοιρασμός είχε γίνει μέσα σε 5 λεπτά και τόσο κυνικά, που προς στιγμήν ο Τσόρτσιλ υπαναχώρησε σκεπτόμενος ότι είναι άδικο για τα εκατομμύρια των λαών να κρίνεται η τύχη τους τόσο επιπόλαια.
Τότε έκανε να σκίσει το χαρτί με τα ποσοστά, μα ο Στάλιν τον εμπόδισε: 'κράτα το', του διεμήνυσε μέσω του μεταφραστή. Όπερ κι εγένετο.
Επομένως, πριν καλά-καλά η Ελλάδα απελευθερωθεί και αρχίσουν να φεύγουν οι Γερμανοί, η τύχη της σε επίπεδο επιρροών είχε κριθεί.
Οι Βρετανοί ήθελαν πάση θυσία να εξαλείψουν το παράγοντα ΕΛΑΣ-ΕΑΜ, που στενά εξαρτημένος από την σοβιετική ιδεολογία, καθιστούσε έναν κίνδυνο για αυτούς, μια προοπτική ματαίωσης της επιρροής τους, με τη διαφαινόμενη επικράτηση των κομμουνιστών.
Αμέσως μετά την απελεύθερωση, το σύνθημα του λαού 'Λαοκρατία', -το οποίο επαναλήφθηκε και από τον Γ.Παπανδρέου, στο λόγο της απελευθέρωσης, θεωρήθηκε από τα ακροδεξιά στοιχεία προβοκατόρικο και δηλωτικό της πρόθεσης του ΕΑΜ, (που είχε μεγάλη επιρροή στο λαό), να διεκδικήσει την εξουσία. Πριν τα Δεκεμβριανά, τον Οκτώβρη και το Νοέμβρη του 1944 ελεύθεροι σκοπευτές (ταγματασφαλίτες και πεμπτοφαλλαγίτες) από κτήρια της Αθήνας ρίχνουν στο ψαχνό δολοφωνώντας αθώους πολίτες. Ο στόχος τους ήταν βέβαια το ΕΑΜ.
Και έρχεται η σύγκρουση, μάχες, πόλεμος επί χρόνια. Και χάνουν, τελικά, οι κομμουνιστές, τελειώνουν οι μάχες, γίνονται εκλογές. Παντοδυναμία της δεξιάς, οπότε ήταν λογικό να πάρουν και την Κυβέρνηση, δεν ήταν;
Ένας Πλαστήρας, λένε. Από ποιόν Πολιτικό χώρο προερχόταν αυτός;
Σε ένα ταξίδι, 10+ χρόνια πίσω, σε ένα μικρό χωριό στα Ελληνοαλβανικά σύνορα ένα καλοκαιρινό σαββατοκύριακο, γνωρίσαμε ένα γέρο που μας διηγήθηκε πως ο Άγγλος αξιωματικός που τραβούσε γραμμές καθορίζοντας τα σύνορα της Ελλάδας, συγκινήθηκε από ένα παπά (και το παμπάλαιο καντήλι που αυτός του χάρισε) και άφησε στην Ελλάδα μια 15αριά χωριά που ήταν να περάσουν στην Αλβανία.
Μπορεί να είναι ψέματα, μπορεί να είναι αλήθεια. Εμάς, αλήθεια μας φάνηκε.
