Ο χρήστης dirtoulios έγραψε:
Η συντριπτική πλειονότητα των αντικρουομένων διαπιστώσεων που παραθέτεις φέρνουν τα πράγματα και τις καταστάσεις σε ένα προφανές (ή φαινομενικό?) αδιέξοδο.
Περί ορίων ελευθερίας. Πράγματι, αποτελεί σοφιστεία, αν ορίσει κανείς την ελευθερία ως μια κατάσταση άνευ ορίων. Τίθεται βέβαια το θέμα του ορισμού της έννοιας, όσο και της ύπαρξης και αξίας εννοιών όπως 'ηθικός φραγμός'. Οπότε πάλι σε αδιέξοδη κατάσταση πεφτουμε.
Καμμιά πρόταση /σκέψη που θα βγάζει από τα αδιέξοδα αυτά, ή να τα παρακάμπτει?
Το αδιέξοδο των αντιφάσεων δεν βρίσκεται στην πράξη, αλλά στην θεωρία.
[N.B. με το 'ελευθερία' εδώ αντιλαμβάνομαι ότι συζητάμε την 'ελευθερία πράξης', σε αντιδιαστολή με την 'ελευθερία της βούλησης' που νομίζω είναι κάπως διαφορετικό ζήτημα. Εφεξής λοιπόν θα χρησιμποιώ το 'ελευθερία' με το νόημα της 'ελευθερίας πράξης']
Αν επιλέγει κάποιος τον 'ιδεαλιστικό δρόμο' προκειμένου να ορίσει την έννοια της ελευθερίας, θεωρώντας τη ως μια καθαυτή οντότητα που μπορεί να οριστεί πλήρως ως τέτοια, έχουσα μια αξία εν εαυτώ και μακριά από την υποκειμενικότητα των υλικών της εκδηλώσεων, τότε είναι αναπόφευκτο να καταλήξει σε αντιφάσεις οι οποίες θα πρέπει να καλυφθούν από μια σειρά νέων κανόνων/εξαιρέσεων, οι οποίοι φυσικά εν τέλει απλώς αναπαράγουν τις αρχικές της αντιφάσεις. ΓΙατί είναι αναπόφευκτο; Γιατί -όπως έχει αποδειχτεί πλέον σήμερα και επιστημονικά- είναι αδύνατο να κατασκευάσεις ένα θεωρητικό σύστημα που να μπορεί να περικλείσει κάθε πιθανή περίπτωση και να την αξιολογήσει, βλ θεώρημα μη πληρότητας.
Φυσικά το παραπάνω δένει εξαιρετικά με την αντίληψη ότι οι κανόνες που απορρέουν από την έννοια αυτή της ελευθερίας, δεν είναι ζήτημα συγκεκριμένης πολιτικής απόφασης -που μπορεί να κριθεί ως τέτοια- αλλά έρχονται ως αποτέλεσμα της ίδιας της έννοιας, μιας που αυτή υφίσταται δήθεν αντικειμενικά.
Για μένα, προσπαθώντας να ακολουθήσω μια υλιστική προσέγγιση, η αξία και το νόημα δεν βρίσκεται ούτε στους ορισμούς ούτε στις έννοιες. Δεν με ενδιαφέρει να κρίνω την ελευθερία ως μια καθαυτή αξία, γιατί τέτοια δεν έχει καμία.
Δεν έχει 'εν γένει' καμία αξία, παρά μόνο την αποκτά 'εν είδει' με την πράξη ενός υποκειμένου σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο. Ως τέτοια μονάχα μπορούμε να την κρίνουμε, μέσω δλδ της εκάστοτε πράξης που την εκφράζει.
Εγώ λοιπόν δεν αναγνωρίζω καμία καθαυτή έννοια 'ελευθερίας' παρά μόνο τη συναρτώ αποκλειστικά με την πράξη και τελικά ασχολούμαι με αυτή.
Επανερχόμαστε στο αρχικό ερώτημα, πως δηλαδή μπορούμε να επιλύσουμε την αντίφαση των αντικρουόμενων ελευθεριών, όπου και εγώ απαντάω ότι προφανώς δεν μπορούμε ! Αν εγώ θέλω κάτι και ο διπλανός μου θέλει το αντίθετο, that's it, θέλουμε αντικρουόμενα πράγματα. Τίποτα δεν μπορεί να το επιλύσει αυτό, στο βαθμό που η θέλησή μας εκπορεύεται από αντικειμενικές ανάγκες και δεν λειτουργούμε 'πλανεμμένα' ώστε να μας 'ξε-πλανέψει' κάποιος. Και όχι, δεν έχουμε όλοι τις ίδιες ανάγκες και δεν ζούμε όλοι στις ίδιες συνθήκες.
Από την άλλη βέβαια μονάχα ένα από δύο αντικρουόμενα πράγματα μπορεί να συμβεί [ή και κανένα], οπότε και μια κοινωνία πάντα έχει κάποια συγκεκριμένη πολιτική, αναλόγως της οποίας ορισμένες ελευθερίες γίνονται αποδεκτές ως πρακτικές ενώ κάποιες άλλες όχι.
Αυτό δεν γίνεται στη βάση της έννοιας της ελευθερίας, επιλέγοντας κάποιο δήθεν ορισμό έναντι κάποιου άλλου, αλλά στη βάση της πρακτικής εφαρμογής τους, δηλαδή της εκάστοτε πράξης.
Η κάθε 'ελευθερία' κρίνεται ξεχωριστά και αναλόγως των συνεπειών των πράξεων που υπονοεί, μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο συνθηκών και συγκυριών στο οποίο τίθεται το ζήτημα της μετουσίωσής της. Και κάπως έτσι λοιπόν 'ξεπερνιέται' το πρόβλημα των αντιφάσεων του ορισμού της 'ελευθερίας', με το να ασχολούμαστε συγκεκριμένα με τις πρακτικές που θέλουμε να εφαρμόζονται, δηλαδή με την πολιτική.
Είτε μας αρέσει, είτε όχι, δεν υπάρχουν ουδέτερες επιλογές όσον αφορά σε τέτοια ζητήματα, και δεν μπορούμε να καλυπτόμαστε ούτε πίσω από τους νόμους, ούτε πίσω από πανανθρώπινες αξίες, ούτε πίσω φυσικά από θεούς και δαίμονες. Επιλέγουμε συγκεκριμένα πράγματα πάνω από κάποια άλλα, με σαφείς αντικειμενικές συνέπειες τις οποίες πρέπει να αποδεχτούμε. Και μαζί με τις συνέπειες πρέπει να αποδεχόμαστε και την κρίση των άλλων για την ατομική μας ευθύνη, της επιλογής κριτηρίων. Όποιος πιστεύει ότι το δικό του σετ κανόνων δεν βλάπτει κανέναν άλλο, απλώς εθελοτυφλεί και συνήθως θέλει να περάσει κάτι άκριτα.
Κάπου μέσα στο ζήτημα της ελευθερίας, μπαίνει -όπως και βάζεις- το ζήτημα της ηθικής. Γράφεις 'Τίθεται βέβαια το θέμα του ορισμού της έννοιας, όσο και της ύπαρξης και αξίας εννοιών όπως 'ηθικός φραγμός''.
[Ενδιαφέρον, όλο το χτεσινό βράδυ έτυχε να συζητάμε περί αυτού]
Λοιπόν, πολύ απλά και βασικά εγώ λέω πως δεν υφίσταται θέμα 'ηθικής' γιατί η ηθική πολύ απλά δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Δεν είναι κι αυτό παρά ένα ιδεαλιστικό κατασκεύασμα με -γενικώς- επαχθείς εφαρμογές. Εγώ δεν αναγνωρίζω καμία ηθική, οπότε δεν με απασχολεί να επιλύσω καμία από τις αντιφάσεις της. Το 'καλό' και το 'κακό' (ηθικό/ανήθικο κλπ) δεν έχουν την παραμικρή αξία για μένα, και τίποτε το ουσιώδες δεν μπορεί να προκύψει από την αποδοχή ενός τέτοιου συστήματος αξιών.
Δεν υπάρχει ηθική και δεν υπάρχει ηθικός φραγμός. Το μόνο που υπάρχει είναι οι συνέπειες. Βάσει αυτών κρίνεται η κάθε πράξη. Και ο τρόπος που ζυγίζει καθένας τις συνέπειες, τα βάρη που επιλέγει να δώσει στην κάθε μία, χαρακτηρίζουν τη θεώρησή του αλλά και τον ίδιο.
Αν θέλω να κάνω κάτι, θα προσπαθήσω να καταλάβω τις συνέπειες της πράξης μου. Αν οι συνέπειες 'μου αρέσουν' τότε και θα μετουσιώσω τη βούλησή μου. Αντιστοίχως, αν θέλω να κρίνω μια πράξη, θα κρίνω τις συνέπειες της. Και τέτοιες κρίσεις δεν υπάρχουν ως αντικειμενικές και καθολικές, αλλά εξαρτώνται από τη συγκεκριμένη θεώρηση υπό την οποία προκύπτουν. Ακριβώς γιατί η κάθε θεώρηση αποδίδει διαφορετικά βάρη σε διαφορετικές συνέπειες. Επιλέγει τι και πως θα προσμετρηθεί. Ακριβώς γι' αυτό δεν υπάρχουν ουδέτερες κρίσεις. Κάθε κρίση υπονοεί και κάποια βάρη στις συνέπειες, είτε θέλει να το αποδεχτεί αυτό κάποιος είτε όχι.
Εϊναι παρ' όμοια ζητήματα λοιπόν αυτά, της 'ελευθερίας' και της 'ηθικής'. Ιδεαλιστικώς θεωρούμενες και οι δύο έννοιες έχουν μια σειρά αντιφάσεων. Και στις δύο περιπτώσεις όμως, εμένα δεν με απασχολεί καθόλου το αν φάσκουν κι αντιφάσκουν. Στην μεν πρώτη γιατί εγώ δεν θα κάτσω να την ορίσω ως κάτι καθαυτό, παρά μόνο ως προς την προφανή εκδήλωση της βούλησης σε πράξη [οπότε και η συζήτηση θα συνεχίσει περί της ελευθερίας της βούλησης] κατά συνέπεια και το ερώτημα δεν είναι 'πως να ορίσουμε την ελευθερία' αλλά το 'ποια πολιτική επιλέγουμε'. Στη δε δεύτερη περίπτωση, εγώ απορρίπτω το αντικείμενό της εν τω συνόλω του και αναγνωρίζω μονάχα συνέπειες και βάρη επ' αυτών [πάλι πολιτική δηλαδή].
ΥΓ sorry για το μέγεθος του post. Μισή ώρα προσπαθώ να κοντύνω το σεντόνι (ήταν διπλάσιο σε μέγεθος ) αλλά πιο μικρό δεν κατάφερα να το κάνω