Tο τεκμήριο ορθότητας της συλλογικής βούλησης ή 'μαζί τα φάγαμε'
του Κώστα Μίχου
Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα, στο οποίο γίνεται αυτό που θέλουν οι περισσότεροι 'πολλοί'. Και το εκλογικό σύστημα είναι αυτό που ορίζει πόσοι 'πολλοί' είναι αρκετοί για να αποφασίσουν για τους υπόλοιπους.
Και ο λόγος που η δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα που έχουμε είναι γιατί είναι δίκαιο η συλλογική βούληση να καθορίζει την συλλογική μοίρα.
[spoiler=Συνέχεια κειμένου:p38q1p7v]Όμως, η ανάγκη η συλλογική βούληση να καθορίζει την συλλογική μοίρα δεν σημαίνει αναγκαία πως η συλλογική βούληση έχει αυθεντία ορθότητας, ότι δηλαδή οι 'περισσότεροι πολλοί' έχουν αναγκαία δίκαιο.
Στην δημοκρατία, η βούληση των 'περισσότερων πολλών' έχει κατ' αρχήν το τεκμήριο της ορθότητας, με την έννοια ότι μετά την έκφραση της λαϊκής ετυμηγορίας καθένας δικαιούται να εμμένει στην άποψή του, αλλά οφείλει να δεχθεί ότι σωστό είναι αυτό που 'ο λαός επέλεξε'.
Βέβαια, στο τέλος, μόνο το Μέλλον είναι αυτό που θα αποφασίσει αν αυτό που επέλεξε 'ο λαός' ήταν το σωστό να γίνει την στιγμή που το επέλεξε.
Αλλά έστω και στην περίπτωση του λάθους, η δημοκρατία παραμένει δίκαιο πολίτευμα, εφ' όσον είναι προτιμότερο το συλλογικό υποκείμενο να υπομείνει το λάθος των 'πολλών', παρά το λάθος των 'λίγων'• αλλά και γιατί, σε έναν φυσικό κόσμο που κυριαρχείται από την αιτιότητα, το συλλογικό υποκείμενο πρέπει και οφείλει να είναι υπεύθυνο και των λαθών του.
Έτσι, στην δημοκρατία η συλλογική απόφαση φέρνει και την συλλογική ευθύνη• και μέσα από την συλλογική ευθύνη αναδεικνύεται στο τέλος η ατομική ευθύνη, δηλαδή η ευθύνη του καθένα με τα λόγια, τις πράξεις και την ψήφο του να επηρεάσει και να κατευθύνει -μέσα στις συνθήκες που διαμορφώνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε λαού- την συλλογική βούληση.
Μα επειδή το ποσοστό συμμετοχής του καθένα μας στην διαμόρφωση της συλλογικής βούλησης διαφέρει, η δημοκρατία παραμένει αναγκαία στον πυρήνα της ένα πολίτευμα ολιγαρχικό, αφού στην διαμόρφωση της κοινής βούλησης πυρηνική ισχύ έχει κάθε φορά η επιμέρους πολιτική συγκρότηση που -στην δεδομένη ιστορική στιγμή- απευθύνεται πειστικότερα σε περισσότερους.
Με το σκεπτικό αυτό, η ευθύνη του 'λάθους' της συλλογικής βούλησης δεν μοιράζεται ισομερώς σε κάθε μία από τις ατομικές συνιστώσες της, αλλά δίκαιο -αν και όχι 'δημοκρατικό'- είναι να μοιραστεί με βάση το ποσοστό συμμετοχής του καθένα μας στην διαμόρφωση της, και σε εκείνους που εισηγήθηκαν το 'λάθος', και σε εκείνους που δεν μπόρεσαν να πείσουν για το 'σωστό'.
Σήμερα, ο ελληνικός λαός, καθένας από εμάς που τον αποτελούμε, βλέποντας 'να ανοίγει η γη κάτω από τα πόδια μας', γυρίζουμε πίσω και βλέπουμε τις επιλογές μας σε ένα βάθος τριάντα ή σαράντα χρόνων.
Και διαπιστώνουμε πως η συλλογική μας βούληση τα χρόνια αυτά κάπου λοξοδρόμησε. Η διαπίστωση αυτή γεννά αναγκαίως το ερώτημα 'τις πταίει;', ποιός φταίει που η συλλογική μας βούληση μας οδήγησε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα.
Οι πολίτες δείχνουν την πολιτική τους ηγεσία.
Και η πολιτική ηγεσία έδωσε την πιό ειλικρινή της απάντηση δια στόματος Θ. Πάγκαλου: 'μαζί τα φάγαμε', που σημαίνει ότι 'εμείς σου είπαμε αυτό που ήθελες να ακούσεις και όλοι ωφεληθήκαμε, όσο ο καθένας μας μπορούσε και φτάνανε τα χέρια του, μόνο οι βλάκες δεν φάγανε'.
Όμως, το δόγμα 'μαζί τα φάγαμε' δίνει μόνο την μισή αλήθεια: Εκμεταλλεύεται την έννοια της συλλογικής ευθύνης για να συγκαλύψει το βάρος της ατομικής ευθύνης, που είναι ίδιο για όλους, μα διαφορετικό για τον καθένα μας.
Το βάρος της ευθύνης είναι αλήθεια διαφορετικό και πιό δυσβάστακτο για τον πνευματικό κόσμο, τις επιστημονικές οργανώσεις, τα μέσα ενημέρωσης, τους δημοσιογράφους, τον πολιτικό κόσμο, τους ταγούς.
Εξίσου βαρύ και για εκείνους, από όλους τους παραπάνω, που επιλέγουν κάθε φορά να κολακεύσουν τα συλλογικά ελαττώματα των 'πολλών' για να κερδίσουν επιρροή και δύναμη, όσο και για εκείνους που κάθε φορά σιωπούν και δεν τολμούν να ορθώσουν το ανάστημά τους για να μην νιώσουν την μοναξιά των 'λίγων'.
Σήμερα, μπροστά στις νέες συλλογικές βουλήσεις που απαιτούνται για να βγούμε από μια κρίσιμη στιγμή της ιστορίας μας, θα πρέπει όλοι μας να μην ξεχνούμε κάθε μέρα, πως το συλλογικό καλό απαιτεί από τον καθένα μας -όπου κι αν βρίσκεται- να επεξεργάζεται σωστά μέσα του τα ερεθίσματα που δέχεται και να διαμορφώνει ο ίδιος -στο μέτρο των δυνατοτήτων του- στέρεη γνώμη, με γνώση και εντιμότητα. Για να μπορεί κάθε λέξη και πράξη του να είναι ζυγισμένη σαν από αυτήν να κρεμόταν το μέλλον όλου του κόσμου στον οποίον ανήκει.
Κι όσο κι αν τα πράγματα είναι δύσκολα, η ιστορία δεν έχει αδιέξοδα, και την νέα μας συλλογική βούληση -και μέσα από αυτήν την συλλογική μας μοίρα- μπορούμε να την διαμορφώσουμε ξανά, όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά.[/spoiler:p38q1p7v]
Αν γίνει κατανοητό αυτό και από τον τελευταίο πολίτη, αντί να συνεχίζουμε να βρίζουμε αόριστα αέρα-πατέρα προς όλες τις κατευθύνσεις μέρα παρά μέρα, κάτι μπορεί να γίνει. Αν όχι, είμαστε καταδικασμένοι.